02.08.2020

Mevzuat Değişikliği

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair 7253 sayılı Kanun 31 Temmuz 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Düzenleme metni uzun olduğundan burada alıntılamayacak olsak da yasa metnine buradan ulaşılabilir.

Yasal değişiklik özetle ne anlama geliyor? İçeriği nedir?

Basın ve medya literatüründe “sosyal medya” olarak bilinen sosyal mecralar, bu kanun değişikliği kapsamında “sosyal ağ sağlayıcısı” kavramı ile mevzuatımıza girmiş ve ilk defa tanımlanmış olup, sosyal ağ sağlayıcılarına ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır. Sosyal ağ sağlayıcılarına ilişkin düzenlemeler 1 Ekim 2020 tarihinde, diğer hususlara ilişkin düzenlemeler ise yayınlandığı 31 Temmuz 2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.

İnceleme- Sosyal Ağ Sağlayıcılara İlişkin Düzenlemeler

Yasal düzenlemede sosyal ağ sağlayıcısı, “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” şeklinde tanımlanmıştır. Twitter, Facebook, Instagram, Linkedin, YouTube, Tiktok, Whatsapp gibi sosyal mecralar bu tanım kapsamına giren birkaç örnektir. Birçok mecrayı kapsamına alacak şekilde geniş bir tanım yapılmıştır. Yasal düzenleme kapsamında sosyal ağ sağlayıcılarına birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Bu yükümlülükler kanundaki sırasıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir:

  • Türkiye’de temsilci bulundurma ve bildirme yükümlülüğü:

Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı; Kurum (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu), Birlik (Erişim Sağlayıcıları Birliği), adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi ve kişiler tarafından bu Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılması ve bu Kanun kapsamındaki diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesini temin için yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirler ve bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verir. Sosyal ağ sağlayıcı bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Temsilcinin gerçek kişi olması hâlinde Türk vatandaşı olması zorunludur.

  • Temsilci bulundurma ve bildirme yükümlülüğüne uygun davranmayan sosyal ağ sağlayıcıya yaptırımlar:
    1. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından sosyal ağ sağlayıcıya bildirimde bulunulmasından itibaren 30 gün içerisinde bu yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcısına Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından 10 milyon Türk lirası idari para cezası kesilir.
    2. Temsilci bulundurma ve bildirme yükümlülüğü, ilk cezanın sosyal ağ sağlayıcısına tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde yine yerine getirilmezse 30 milyon Türk lirası tutarında ikinci bir ceza kesilir.
    3. Temsilci bulundurma ve bildirme yükümlülüğü, ikinci cezanın sosyal ağ sağlayıcısına tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde yine yerine getirilmezse, Türkiye’de mukim veri mükellefi gerçek ve tüzel kişiler tarafından sosyal ağ sağlayıcısına yeni reklam verilmesi yasaklanır, bu kapsamda yeni sözleşme kurulamaz ve buna ilişkin para transferi yapılamaz.
    4. Reklam yasağının verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde sorumluluk yerine getirilmezse, internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından sulh ceza hâkimliğine başvurulabilir.
    5. Başvurunun kabulüne ilişkin Sulh Ceza Hakimliği kararının uygulanmasından itibaren 30 gün içerisinde temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yine yerine getirilmemesi halinde, sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin bu defa yüzde doksan oranında daraltılması için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından sulh ceza hâkimliğine başvurulabilir. Hâkim ikinci başvuru üzerine vereceği kararında, yüzde elliden düşük olmamak kaydıyla, sunulan hizmetin niteliğini de dikkate alarak daha düşük bir oran belirleyebilir. Bu kararlara karşı Başkan tarafından 5271 sayılı Kanun hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir.
    6. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün bu yaptırımlardan sonra yerine getirilmesi halinde, verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilir, reklam yasağı kaldırılacak ve hâkim kararları -bu kararların kaldırılmasına yönelik başka bir karar alınmasına gerek kalmaksızın- kendiliğinden hükümsüz kalır.
  • Kişilik haklarını veya özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriklere yönelik olarak yapılacak başvurulara en geç 48 saat içinde cevap verme yükümlülüğü

Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’un 9 ve 9/A maddeleri kapsamında kişilik haklarını veya özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriklere yönelik olarak kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlüdür. Olumsuz cevapların gerekçe içermesi gerekmektedir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya 5 milyon Türk lirası idari para cezası kesilecektir.

  • Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na raporlama yükümlülüğü

Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve yukarıda bahsedilen kişilik haklarını veya özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriklere yönelik olarak yapılacak başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren raporları 6 aylık dönemlerle Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na bildirmekle yükümlüdür. Bu raporların ilki, 2021 yılı Haziran ayında Kurum’a sunulacaktır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya, 10 milyon Türk lirası idari para cezası uygulanacaktır.

  • Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de bulundurmak için gerekli tedbirleri alma yükümlülüğü

Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri almakla yükümlü kılınmıştır.

  • Sosyal ağ sağlayıcının tazmin yükümlülüğü

Hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen 24 saat içinde içeriği çıkarmayan veya içeriğe erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumlu kılınmıştır.

Sonuç

Basında ve kamuoyunda “sosyal medya yasası” olarak bilinen 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair 7253 sayılı Kanunla ilk defa yapılan “sosyal ağ sağlayıcısı” tanımı, birçok sosyal mecrayı içine alan geniş bir şekilde yapılmıştır. Bu durum tartışmaları da beraberinde getirecektir. “Sosyal etkileşim amacı” Kurum tarafından geniş yorumlanabilecek bir kavramdır. Sosyal ağ sağlayıcılarına yönelik olarak düzenlenen bazı yaptırımların (internet trafiği bant genişliğinin daraltılması gibi) sonuçları itibariyle haberleşme özgürlüğünü ölçüsüz şekilde kısıtlayacak sonuçlar doğuracağı da yapılan değerlendirmeler arasındadır.